Wstrząs anafilaktyczny może wystąpić przy reakcji alergicznej na podane leki lub pokarmy, a także jad niektórych zwierząt. Choć nie zdarza się rzadko, gdy wystąpi, stanowi poważne zagrożenie życia – w takiej sytuacji niezwykle ważne jest błyskawiczne podanie adrenaliny. Wyjaśniamy, na czym polega reakcja anafilaktyczna, jakie są jej przyczyny, czym się objawia i na czym polega leczenie.
Czym jest wstrząs anafilaktyczny?
Terminem „wstrząs anafilaktyczny” określamy nagłą, silną i szybko postępującą reakcję organizmu na czynnik uczulający, której objawy mogą dotyczyć całego organizmu, w tym układu krwionośnego, serca i płuc. Wstrząs anafilaktyczny bardzo często wywoływany jest w wyniku użądlenia przez owady (takie jak pszczoły czy szerszenie), a także w niektórych przypadkach po zjedzeniu uczulających pokarmów (takich jak np. orzeszki ziemne) czy zażyciu niektórych leków (na przykład aspiryny czy penicyliny).
Wstrząs anafilaktyczny – przyczyny
Gdy na skutek kontaktu z alergenem organizm wytwarza przeciwciała IgE, które mają za zadanie zwalczyć szkodliwą substancję. Kiedy jednak przeciwciała już zostaną wytworzone, pozostają na komórkach układu odpornościowego – bazofilów i mastocytów. Jeżeli ponownie dojdzie do kontaktu z alergenem, uaktywnione zostają komórki, na których osiadły przeciwciała IgE. Mogą one w takiej sytuacji gwałtownie wyrzucać substancje znajdujące się w ich wnętrzu – np. histaminę i tryptazę. To może prowadzić do ciągu wydarzeń, który skutkuje objawami w całym organizmie.
Objawy reakcji anafilaktycznej
W wyniku reakcji anafilaktycznej najczęściej w przeciągu kilku minut od kontaktu z alergenem występują widoczne zmiany skórne – zaczerwienienie, obrzęk, pokrzywka, świąd, pieczenie. Towarzyszą temu zwykle problemy z układem oddechowym – silne duszności, trudności w oddychaniu, świszczący oddech, napad kaszlu. Występujący przy wstrząsie anafilaktycznym obrzęk krtani może powodować ślinotok, trudności z przełykaniem i mówieniem.
Anafilaksja – leczenie
W przypadku, gdy podejrzewamy wstrząs anafilaktyczny, powinniśmy niezwłocznie podać choremu adrenalinę. Osoby, u których zdiagnozowano określone uczulenia powinny nosić ją przy sobie. Niezwłocznie należy wezwać karetkę lub zabrać chorego do szpitala. Dalsze leczenie odbywa się w warunkach intensywnej terapii. Aby zapobiegać reakcji anafilaktycznej, warto dokładnie badać się u alergologa i przestrzegać jego zaleceń. W tym zakresie specjalizuje się między innymi klinika CM PROMED w Krakowie, która zatrudnia doświadczonych lekarzy-alergologów.